Głównym czynnikiem wpływającym na rozwój przemysłu właśnie na przełomie XVIII i XIX wieku była eksplozja demograficzna w tym okresie. „W wyniku ciągle rosnącej liczby mieszkańców rosły również potrzeby rynków. Nie mogły ich zaspokoić manufaktury, które od produkcji rzemieślniczej różniły się tylko organizacją procesu produkcji.”42 Eksplozja demograficzna była niejako katalizatorem rozwoju gospodarczo – ekonomicznego przełomu XVIII i XIX wieku. Można powiedzieć, że zdeterminowała ona rewolucję przemysłową. Zapewne bez wzrostu liczny ludności, przemiany w sektorze przemysłowym nie postępowałyby tak szybko.
Sytuacja społeczno-ekonomiczna spowodowana eksplozją demograficzną oraz gwałtowny rozwój wszystkich gałęzi przemysłu przyczyniły się do rozwoju i automatyzacji technik w rolnictwie. Można zatem stwierdzić, że kolejną przyczyną wybuchu rewolucji przemysłowej była tzw. rewolucja agrarna (rolna). Skutkowała ona przede wszystkim znaczącym unowocześnieniem techniki stosowanej w rolnictwie. To właśnie wtedy zaczęto używać nowych narzędzi rolniczych, zmodernizowano hodowlę zwierząt oraz wprowadzono płodozmian. Dzięki temu znacznie wzrosła wydajność rolnictwa. Nadwyżki żywności były sprzedawane, a pozyskane w ten sposób fundusze służyły dalszemu rozwojowi rolnictwa i napędzały rewolucję agrarną.43
Wprowadzenie nowych technik oraz narzędzi w rolnictwie wpłynęło na ograniczenie zatrudnienia w tym sektorze gospodarki. Chłopi nie posiadający ziemi emigrowali do miast, gdzie byli skłonni pracować za niewielkie wynagrodzenie. "W nowo powstających aglomeracjach przemysłowych zaczęła się formować nowa struktura społeczna. Jej najliczniejszą grupą byli [właśnie] robotnicy wywodzący się głównie ze wsi. Uwłaszczenie chłopów stworzyło na rynku siły roboczej nowe warunki typu kapitalistycznego."44 Taka sytuacja zaczęła przynosić duże zyski właścicielom zakładów przemysłowych i kupcom, ponieważ ilość osób chętnych do pracy znacznie przekraczała ich zapotrzebowanie. Spowodowało to znaczne obniżenie płac przy jednoczesnym wzroście wymagań ze strony pracodawców.
Obecność dużej liczby osób gotowych do pracy w przemyśle, w fabrykach i w innych wielkich zakładach pracy „wymusiła na ich właścicielach wprowadzenie nowych, nieznanych wcześniej rozwiązań, w celu zapewnienia płynnej i wydajnej pracy. Wymagała ona zbiorowego wysiłku, specjalizacji, koordynacji, właściwego planowania. Doprowadziło to w efekcie do pojawienia się zalążków nauki organizacji i zarządzania”.45 Rewolucja przemysłowa, poprzez skomplikowaną sytuację demograficzną, zmianę technik stosowanych w rolnictwie oraz gwałtowny wzrost produkcji, wpłynęła na rozwój różnych gałęzi pozornie niezwiązanych z pracą w przemyśle i rolnictwie. Zauważalny jest zatem rozwój edukacji i szkolnictwa wynikły z konieczności doskonalenie technik administracyjnych i zarządzania. W ten sposób czynniki kształtujące rozwój rewolucji przemysłowej wzajemnie na siebie oddziaływały. Można nawet powiedzieć, że rewolucja przemysłowa XVIII i XIX wieku nie dotyczyła jedynie różnych gałęzi przemysłu, ale całej gospodarki – od rolnictwa, poprzez oczywiście przemysł aż po usługi.
42.Por. http://pl.wikipedia.org/wiki/Rewolucja_przemysłowa (23-04-2009 r.)
43.Por. M. Overton, Agricultural revolution in England, Cambridge 1996, s. 2 - 4, 11, 106.
44.A. Jezierski, C. Leszczyńska, Historia gospodarcza Polski, Warszawa 2003, s. 158.
45.Instytut Zarządzania Wiedzą w Krakowie, Gospodarka oparta na wiedzy – Stan, diagnoza i wnioski dla Polski. Warszawa – Kraków 2002, s. 22.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz